TẠI SAO PHẢI KIỂM TRA TOÀN DIỆN ĐỘNG CƠ ĐIỆN?

GÓC NHÌN TỪ RCM (BẢO TRÌ TẬP TRUNG ĐỘ TIN CẬY)

Trong môi trường công nghiệp hiện nay, các động cơ trung thế đóng vai trò quan trọng trong việc vận hành ổn định các hệ thống thiết yếu như: quạt ID/FD, bơm nước tuần hoàn, máy nghiền, băng tải, bơm cấp than… Đây là những tài sản quan trọng (critical assets) mà khi xảy ra sự cố, tổn thất không chỉ là thời gian dừng máy mà còn là hàng tỷ đồng thiệt hại trực tiếp và gián tiếp.

Tuy nhiên, rất nhiều nhà máy vẫn đang bảo trì các động cơ này theo định kỳ cố định mà chưa dựa trên tình trạng thực tế. Việc này tiềm ẩn nhiều rủi ro kỹ thuật và kinh tế, đặc biệt khi chưa có một chiến lược bảo trì dựa trên tư duy RCM.

NHỮNG RỦI RO KHI CHỈ DỰA VÀO BẢO TRÌ ĐỊNH KỲ

Không phát hiện được lỗi tiềm ẩn

Cuộn dây đã bắt đầu xuống cấp, bạc đạn mòn nhẹ, hoặc trục bắt đầu lệch tâm – đều là những lỗi âm thầm, không thể phát hiện bằng lịch trình bảo trì nếu không có kiểm tra chẩn đoán.

Sự cố xảy ra ngoài kế hoạch

Nếu lỗi xuất hiện giữa hai kỳ bảo trì, thiết bị sẽ dừng đột xuất – khiến nhà máy không kịp chuẩn bị phụ tùng, không có kế hoạch dừng máy, gây thiệt hại lớn.

Bảo trì quá mức ➜ sinh lỗi mới

Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng việc tháo – lắp, thay thế, tra mỡ, căn chỉnh nhiều lần mà không cần thiết có thể dẫn đến:

Lắp sai bạc đạn
Siết lực không chuẩn
Lỗi lệch trục
…..

Hậu quả là thiết bị hư hỏng sớm (chết yểu) ngay sau khi bảo trì – điều mà không ít nhà máy từng trải qua.

Phân Bố Thời Gian Sống Của Thiết Bị

Khi nói đến bảo trì thiết bị, phần lớn chúng ta thường mặc định rằng: thiết bị sẽ hư hỏng theo tuổi thọ – càng lâu sử dụng, càng dễ hư. Nhưng sự thật trong thực tế công nghiệp lại rất khác biệt!

Giản đồ đường cong xác suất hư hỏng theo thời gian

Nghiên cứu thực tế cho thấy:

Dựa trên phân tích 6 dạng đường cong xác suất hư hỏng theo thời gian, người ta phát hiện ra rằng:

Mẫu phân bố	Tên gọi	Tỷ lệ xuất hiện
Pattern A	Dạng bồn tắm	4%
Pattern B	Mài mòn tuổi thọ	2%
Pattern C	Mỏi vật liệu	5%
Pattern D	Hư hỏng giai đoạn đầu	7%
Pattern E	Hư ngẫu nhiên	14%
Pattern F	Hư hỏng sớm	68%

📌 Tổng cộng có tới 89% thiết bị có sự cố xảy ra ngẫu nhiên, không liên quan đến tuổi thọ!
Chỉ 11% thiết bị hư do tuổi tác (Age-related).

Điều này có ý nghĩa gì?

Bảo trì theo lịch cố định (Time-based Maintenance) không còn phù hợp cho phần lớn tài sản

Vì 89% thiết bị không hư hỏng theo tuổi thọ, thay định kỳ sẽ lãng phí, tốn kém và rủi ro.
Thậm chí, thay thế không cần thiết có thể gây ra lỗi mới – gọi là “hư hỏng chết yểu” do thao tác lắp sai, vật tư kém chất lượng hoặc khởi động không đúng.

Cần chuyển sang chiến lược bảo trì theo tình trạng (Condition-Based Maintenance – CBM)

Giám sát tình trạng thực tế của thiết bị bằng rung động, nhiệt, điện năng, khí rò rỉ…
Dự báo chính xác khi nào thiết bị bắt đầu suy giảm – để can thiệp đúng lúc, tránh dừng máy không báo trước.

GIẢI PHÁP: BẢO TRÌ THEO TÌNH TRẠNG VÀ THEO TƯ DUY RCM

RCM – Reliability-Centered Maintenance là phương pháp bảo trì hiện đại, tập trung vào độ tin cậy và hệ quả hư hỏng. Với RCM, nhà máy:

Phân loại thiết bị theo mức độ quan trọng
Phân tích chế độ hư hỏng – nguyên nhân – hệ quả
Lựa chọn giải pháp bảo trì tối ưu: CBM (Condition-Based Maintenance), PdM (Predictive Maintenance) hay sửa chữa sau hỏng

CBM – Bảo trì theo tình trạng thực tế, chỉ thực hiện khi có dấu hiệu suy giảm – giúp:

Giảm thời gian dừng máy không cần thiết
Tránh rủi ro tháo lắp quá mức
Tối ưu nhân lực – chi phí – phụ tùng
Dễ lên kế hoạch sửa chữa khi có cảnh báo sớm

KIỂM TRA CHẨN ĐOÁN TÌNH TRẠNG ĐỘNG CƠ PHÁT HIỆN ĐƯỢC GÌ?

Kiểm tra Online phát hiện được các lỗi về:
Chất lượng điện hệ thống
Tình trạng rotor
Tình trạng air gap
Tình trạng stator
Tình trạng mạch điện
Đánh giá tình trạng cơ khí (vòng bi, mất cân bằng, lệch trục, lỏng cơ khí, đai-buli, bánh răng…)
Kiểm tra Offline phát hiện được các lỗi về:
Tình trạng ngắt mạch, kết nối
Rotor hỏng, ngắn mạch stator
Cách điện ô nhiễm, chạm vỏ
Điểm yếu của cách điện theo điện áp
Điểm yếu của cách điện vòng dây
Lỗ khí, hư bán dẫn, lớp điều áp, lỏng nêm…
Kiểm tra phân tích rung động phát hiện được các lỗi về:
Độ rung tổng thể của động cơ
Các vấn đề gây ra rung động cho động cơ
Đánh giá hư hỏng vòng bi, bánh răng
Tình trạng bôi trơn và hư hỏng sớm của vòng bi
Chụp ảnh nhiệt toàn động cơ
Phát hiện quá nhiệt do thiếu bôi trơn, mòn, lệch tâm.
Phát hiện bất thường trong làm mát, quá tải.
Kiểm tra điểm tiếp xúc chổi than, đấu nối lỏng.
Xác định khu vực sinh nhiệt bất thường

Việc kiểm tra toàn diện tình trạng động cơ điện theo RCM bằng các công cụ Online – Offline – Rung động – Ảnh nhiệt mang lại các lợi ích vượt trội:

Phát hiện sớm sự cố tiềm ẩn
Tránh ngừng máy đột xuất
Kéo dài tuổi thọ động cơ
Tối ưu chi phí bảo trì – thay thế
Nâng cao độ tin cậy thiết bị

Chẩn đoán tình trạng động cơ điện theo phương pháp CBM và RCM không chỉ là một lựa chọn kỹ thuật hiện đại – mà là xu thế tất yếu để xây dựng chiến lược bảo trì khoa học, tiết kiệm và hiệu quả.

Đây là bước chuyển mình từ “bảo trì theo thói quen” sang “bảo trì có cơ sở – có dữ liệu – có chiến lược.”

“Bảo trì đúng lúc – đúng chỗ – đúng cách mới là bảo trì thông minh”.

Trên đây là bài viết Tại sao phải kiểm tra toàn diện động cơ điện? – Góc nhìn từ RCM (Bảo trì tập trung độ tin cậy). Nếu có thắc mắc nào về thiết bị hoặc có nhu cầu tư vấn, báo giá từ RCMI thì liên hệ ngay hotline 0828822922 hoặc email customer@rcmi.com.vn để được hỗ trợ tư vấn nhé.